ಸಂಯಮೋಪದೇಶಿನಿ

ಶತಾವಧಾನಿ ಡಾ. ರಾ. ಗಣೇಶರ ನೃತ್ಯಸಂಬಂಧೀ ರಚನೆಗಳ ಮಾಲಿಕೆಯ 43ನೇ ಕಂತು ಇದು. ’ಅಭಿನಯಭಾರತೀ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ 1980-90 ರ ದಶಕದಲ್ಲೇ ಸುಮಾರು 150ಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ರಮಣೀಯ ಪದ್ಯಗುಚ್ಛವನ್ನು ಒಂದೊಂದಾಗಿ ನೂಪುರಭ್ರಮರಿಯು  ಓದುಗ-ಸಹೃದಯ-ಕಲಾವಿದರಿಗೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಲಿದೆ. ಈ ಸಂಕಲನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಯೋಜನೆ ನೂಪುರ ಭ್ರಮರಿಯ ಪ್ರಕಟನೋದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವರುಷಗಳಿಂದ ಮಹತ್ತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. ಅಭಿನಯವಿಸ್ತಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗೆ ಡಾ.ರಾ.ಗಣೇಶರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. 

ರಾ.ಗಣೇಶರು ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯಕ್ಷಗಾನಕ್ಕೂ ಅಳವಡುವಂತೆ ರಚಿಸಿದ ಕನ್ನಡ ಅಷ್ಟನಾಯಿಕಾ ಪದಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಸಮಸ್ಪಂದಿಯಾದ ಅಷ್ಟನಾಯಕ ಪದಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ನೂಪುರಭ್ರಮರಿ ಹಿಂದಿನ ವರುಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದು ಆರ್ಕೈವ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಅವನ್ನು ನಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ www.noopuradancejournal.org ರಲ್ಲಿ ಚಂದಾದಾರರಾಗಿ ಪಡಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇನ್ನು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಅಷ್ಟನಾಯಿಕಾ-ನಾಯಕಾ ಪದಗಳನ್ನು ’ರಾಗವಲ್ಲೀರಸಾಲ’- ಕೃತಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ನಾಯಿಕಾಲೋಕದ ಅಸಾಧ್ಯ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಬಗೆಹೊಗುವಲ್ಲಿ ’ಅಭಿನಯಭಾರತೀ’ ಸುಮಾರು ನೂರಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲಾದ ಪದಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಗಣೇಶರ ಅಧ್ಯಯನ ಸಾಕಲ್ಯದೃಷ್ಟಿಯ ಬಲದಿಂದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪದಗಳ ನಾಯಿಕೆಯರು ನವನವೀನವೋ ಎಂಬಂತೆ ನಾಯಿಕಾಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದವರು. ಲೋಕದ ವಿವಿಧ ಭಾವ- ಮನಸ್ಥಿತಿಯ ಸ್ತ್ರೀ-ಪುರುಷರಿಗೆ ಇವರು ಸಂಕೇತರೂಪರು. ಹಾಗೆಂದೇ ಪರಂಪರೆಯ ಅಭಿನಯಚೋದಕವಾದ ವಸ್ತು ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅಪಾರವಾದ ಸಮಕಾಲೀನ ಅಭಿನಯಾವಕಾಶಗಳನ್ನೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ವಿಭಾವಾನುಭಾವ ಸಾಮಗ್ರಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ರಚನೆಗಳು ನೃತ್ಯಾವರಣಕ್ಕಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಇಡಿಯ ಕನ್ನಡ ಪದ್ಯಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಸೇರ್ಪಡೆ. ಇವುಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಅಭಿನಯದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಆಡಿಯೋ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.

ಇಂದಿನ ನಾಯಿಕೆ : ದೂರದೂರಿನಿಂದ ಬಂದ ನಾಯಕನು ಮಡದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಾಪಕ್ಕಾಗಿ ಕಾತರದಿಂದ ಅಪೇಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ಆಕೆಗೋ ಆತನ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ತನಗೆ ಮುಜುಗರವಾಗದೇ?- ಎಂಬ ಸಿಹಿಯಾದ ಇಬ್ಬಂದಿತನ. ಹಾಗೆಂದೇ  ನಲ್ಲೆಯ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಗಣಿಸಿ ರತಿಚೇಷ್ಟೆಗಳನ್ನು ಸೈರಿಸುವಂತೆ ಆತನಿಗೆ ಸಂಯಮದ ಉಪದೇಶ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಈ ನಾಯಿಕೆ.  ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನವರೆಲ್ಲಾ ನಗೆಯಾಡರೇ? ದೊಡ್ಡವರೇನು ಅಂದುಕೊಂಡಾರು? ಹೊತ್ತುಗೊತ್ತಿಲ್ಲವೇ? ಮುಸ್ಸಂಜೆಯಾಗಿದೆಯಷ್ಟೇ; ಹಿರಿಸೊಸೆಯಾಗಿ ಮನೆಯ ಕರ್ತವ್ಯ ಸಾಕಷ್ಟು ಬಾಕಿಯಿರುವಾಗ ಪ್ರಣಯಕ್ಕೆ ಅವಸರ ತರವೇ? ಇರುಳಿನವರೆಗೆ ಈ ವಿರಹ ಸೈರಿಸಬಾರದೇ? – ಎಂದೆಲ್ಲಾ ಬಗೆಬಗೆಯಾಗಿ ತನ್ನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಅನುನಯಿಸಿದ್ದಾಳೆ ಈ ಸ್ವೀಯೆ.

ಸಂಯಮೋಪದೇಶಿನಿ

(ರಾಗಮಾಲಿಕೆ : ಭೈರವಿ-ಶಾಹನ-ಝಂಝೋಟಿ-ಯಮನ್ ; ತಾಳ : ಮಿಶ್ರಛಾಪು)

ತಾಳೋ! ತುಸು ತಾಳೋ ! ನಲ್ಲ! |

ಕೇಳೋ ! ಮೊರೆ ಕೇಳೋ ! ಖುಲ್ಲ ! || ಪ ||

ಹಿರಿಮನೆ ಸೊಸೆ ನಾನು, ಹೊಸತಾಗಿ ಬಂದೇನು !

ಪರಿಸರವಿಲ್ಲೇನೋ? ಬಲ್ಲೆನೇನೋ?

ಗುರುಜನರೇನೆಂದು ತಿಳಿದಾರೊ ? ಮತ್ತಿಲ್ಲಿ

ಪರಿಜನ ಗುಸುಗುಸು ಮಾಡರೇನೋ? || ೧||

ಓರಗೆ ನಾದಿನಿ ಓರೆಗಣ್ ಬೀರ್ದಳು

ಓರಗಿತ್ತಿಯರೆಲ್ಲ ನಗುತಿಹರೋ !

ದ್ವಾರಬಂಧದಿ ದೀಪವೀಗಲ್ತೆ ಬೆಳಗಿದೆ

ಮೇರೆ ಮೀರುವುದೇನೋ ? ಸರಿಯೇನೋ? ||೨ ||

ಪುರುಷರ ಪರಿಯೇನೊ ಪುರುಷರಿಗೇ ಸರಿ;

ತರುಣಿಯರಂತಾಡೆ ತರವೇನೋ ?

ಅರಿವಿಹುದೆನಗೂ ನಿನ್ನ ಕಾತರಗತಿ

ವಿರಹವ ಸೈರಿಸೋ ಇರುಳವರಂ ||೩ ||

ದೂರದೂರಿಂದಿಂದು ಬಂದವ-

ನೀನೆನುತ್ತಲಿ ಬಲ್ಲೆ ನಾನೂ ;

ಹಾ ! ರಸಾಕರ ! ಸುತ್ತಲಿರ್ಪರಿ-

ಗೀ ವಿಚಾರದ ಪರಿವೆಯೆಲ್ಲೋ? || ೪||